Nowe zastosowania Bu Zhong Yi Qi Tang (fragment)

tłum. Mirosław Mazur

Jako zagorzały zwolennik i obrońca teorii i receptur Li Dong-yuan'a, uważnie śledzę wszelkie chińskie artykuły na temat tychże teorii i receptur. W chińskich czasopismach medycznych można odnaleźć kategorię artykułów, które osobiście określam wspólnym terminem "nowe zastosowania". Artykuły te omawiają mało znane, dotąd niepublikowane albo nieoficjalne zastosowania poszczególnych klasycznych receptur (gu fang). Z pośród nich, artykuły na temat nowych kierunków stosowania Bu Zhong Yi Qi Tang (Odwar wspierający Środek i uzupełniający Qi) należą do wyjątkowo niepospolitych. W numerze dziesiątym Si Chuan Zhong Yi (ang. Sichuan Chinese Medicine) z 2001 roku, na stronach 74-75, Luo Chang-yi oraz Wang Shu-ying opublikowali artykuł zatytułowany "Nowe Zastosowania Bu Zhong Yi Qi Tang", który streściłem poniżej. Typowo już artykuły z grupy "nowe zastosowania" prezentują jeden bądź więcej przypadków chorobowych wraz z Zachodnią diagnozą medyczną.

Przewlekłe zapalenie nerek

Kobieta w wieku 32 lat, po raz pierwszy diagnozowana 18 lipca 1996 roku. Pacjentka cierpiała z powodu uogólnionego obrzęku przez cały miniony rok. Obrzęk był zdecydowanie bardziej nasilony w dolnej połowie ciała. W ciągu ostatnich dwóch miesięcy stan uległ wyraźnemu pogorszeniu. Do objawów wiodących dołączyły się w tym czasie: bolesność dolnego odcinka pleców, awersja pokarmowa, napięcie w obrębie trzewi brzusznych i luźne stolce. Badanie moczu dało pozytywny wynik (++++) na obecność białka. U kobiety rozpoznano przewlekłe zapalenie nerek, które leczono przez dwa miesiące prednizonem i lekami moczopędnymi. Mimo wdrożonej terapii objawy chorobowe i wskaźniki analityczne nie uległy znacząco poprawie. Wprost przeciwnie. Obrzęk powiększał się z dnia na dzień, zaś pacjentka musiała wrócić do szpitala na ponowne badania. W tym czasie jej ciśnienie tętnicze wynosiło 18/12 kPa. Pacjentka miała blady język, pokryty białym nalotem oraz puls Głęboki i Cienki (Chén Mai i Xi Mai; przyp. tłum.). Proteinuria utrzymywała się niezmiennie na wysokim poziomie.

W oparciu o powyższy zespół objawów, autorzy sklasyfikowali wzorzec chorobowy wspomnianej kobiety jako Niewydolność Qi Środka z utratą przez Śledzionę zdolności wzmacniania i poruszania, nie poddający się kontroli Niedobór w Nerkach, Zastój Qi i Krwi oraz Wodną Wilgoć (Shui Shi - przyp. tłum.), zbierającą się wewnątrz ciała. Jako zasadnicze kierunki postępowania terapeutycznego przyjęli wzmocnienie Środka i uzupełnienie Qi, ufortyfikowanie Elementu Ziemi oraz odhamowanie Elementu Wody. W skład zastosowanej receptury weszły: Radix Astragali Membranacei (Huang Qi), 60 g; Radix Angelicae Sinensis (Dang Gui); Rhizoma Atractylodis Macrocephalae (Bai Zhu); Sclerotium Poriae Cocos (Fu Ling); Herba Pyrossiae (Shi Wei) oraz Pericarpium Arecae Catechu (Da Fu Pi), po 15 g każdy; Pericarpium Citri Reticulatae (Chen Pi); Radix Bupleuri (Chai Hu); Rhizoma Cimicifugae (Sheng Ma) oraz prażony Radix Glycyrrhizae (Gan Cao), po 10 g każdy; Radix Codonopsitis Pilosulae (Dang Shen), 30 g; Rhizoma Imperatae Cylindricae (Bai Mao Gen), 50 g i Herba Leonuri Heterophylli (Yi Mu Cao), 40 g. Jedno ji powyższych ziół gotowano na wodzie i podawano przez dzień. Po przyjęciu pięciu ji wszystkie objawy uległy znaczącej poprawie. Powrócił apetyt, wzrosła całkowita objętość oddawanego moczu, zelżało napięcie w obrębie trzewi brzusznych, zmalała albuminuria (++), a obrzęk stopniowo cofał się. Po przyjęciu dalszych 50 ji z dodawaniem i odejmowaniem poszczególnych składników receptury, objawy chorobowe całkowicie zanikły. Liczne, ponowne badania moczu pacjentki dawały wyniki w normie. Nie stwierdzono nawrotu choroby przez rok czasu.

Wrzody trawienne

Kobieta w wieku 46 lat, po raz pierwszy diagnozowana 25 października 1998 roku. Od pięciu lat pacjentka cierpiała z powodu nawracających bólów żołądka, które uległy nasileniu w miesiącach poprzedzających badanie. W tym czasie wszelki wysiłek fizyczny stawał się dla chorej coraz bardziej męczący i wyczerpujący, a stan zdrowia uległ wyraźnemu pogorszeniu. Cera przybrała odcień zszarzałej bieli. Bóle na przebiegu przewodu pokarmowego zarówno ostre, kłujące i ściśle zlokalizowane, jak i tępe oraz rozlane, łagodniały pod wpływem ciepła. Kobieta wyraźnie ograniczyła pod względem ilościowym przyjmowanie pokarmów i płynów. Spożycie posiłku powodowało rozdęcie brzucha połączone z burczeniem w żołądku i odbijaniem się. Język obłożony był białym i połyskującym nalotem, a badanie pulsu ujawniło obecność tętna Cienkiego, Szybkiego i Słabego (Xi Mai, Shuo Mai i Ruo Mai; przyp. tłum). Analiza koprologiczna wykazała krew w stolcu (+++), a badanie gastroenterologiczne ujawniło obecność wrzodów w dwunastnicy. Zachodnia diagnoza medyczna brzmiała: przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka.

W oparciu o powyższy zespół objawów, autorzy określili wzorzec chorobowy pacjentki jako równoczesny Niedobór Qi Śledziony i Żołądka z niemożnością Qi kierowania i kontrolowania Krwi. Jako zasadnicze kierunki postępowania terapeutycznego przyjęli uzupełnienie Qi, celem przywrócenia jej zdolności panowania nad Krwią, wzmocnienie Środka i odżywienie Elementu Ziemi. Zaordynowany lek zawierał: Radix Astragali Membranacei (Huang Qi), 60 g; czerwony Radix Panacis Ginseng (Hong Shen); Sclerotium Poriae Cocos (Fu Ling) oraz Rhizoma Atractylodis Macrocephalae (Bai Zhu), po 15 g każdy; Radix Bletillae Striatae (Bai Ji) i prażony Radix Sanguisorbae (Di Yu), po 20 g każdy; Radix Bupleuri (Chai Hu); Pericarpium Citri Reticulatae (Chen Pi) i prażony Radix Glycyrrhizae (Gan Cao), po 10g każdy; Os Sepiae Seu Sepiellae (Wu Zei Gu) oraz Radix Scutellariae Baicalensis (Huang Qin), po 30 g każdy; Rhizoma Cimicifugae (Shen Ma), 6 g. Dodatkowo do każdej porcji ziół pacjentka zażywała Yun Nan Bai Yao (ang. Yunnan White Medicine). Po trzech ji ustąpiła krew ze stolca, a wszystkie symptomy uległy złagodzeniu. Niemniej jednak pozostało uczucie osłabienia i braku sił. Dlatego Hong Shen zastąpiono Radix Codonopsitis Pilosulae (Dang Shen). Leczenie kontynuowano jeszcze dwa miesiące z zastosowaną modyfikacją. W tym czasie wszystkie objawy chorobowe zostały wyeliminowane, a stan pacjentki uległ wyraźnej poprawie. Powtórzone badanie gastroenterologiczne nie wykazało zmian patomorfologicznych.

Kamica moczowa

Mężczyzna w wieku 38 lat, badany po raz pierwszy 15 lutego 1998 roku. Przez ostatnie 10 dni z powodu przeciążenia i wyczerpania, pacjent cierpiał na lewostronny ból w dolnej części pleców z rozległym obrzmieniem i ciemnobiałą cerą. Po przyjęciu 50 ml preparatu leng ding (niezidentyfikowany lek Zachodni) w injekcji domięśniowej, ból nie do końca ustąpił. Ponieważ ból brzucha umiejscowiony w lewym dolnym kwadrancie trwał nadal, u pacjenta rozpoznano kamicę dróg moczowych, którą zaczęto leczyć 30 ji Ba Zheng San (Korygujący Puder Ośmiu Składników) i Shi Wei San (Puder z Liści Pyrozji). Mimo tego bóle okresowo wracały, jakkolwiek były zdecydowanie lżejsze. Dlatego pacjent został ponownie przyjęty do szpitala, gdzie badaniem ultrasonograficznym potwierdzono obecność lewostronnej kamicy moczowej. Chory był wychudzony, apatyczny i niechętnie spożywał posiłki. Występowało uczucie pełności w dolnej części brzucha z bolesnymi skurczami oraz trudny do zniesienia, przeszywający ból w obrębie dróg moczowych. Mikcja była krótkotrwała i zmienna, a mocz miał kolor czerwony. Obecny był puls Strunowaty, Cienki i Szybki (Xián Mai, Xi Mai i Shuo Mai; przyp. tłum.), język zaś był czerwony z cienkim, żółtym i lekko śliskim nalotem.

W oparciu o przedstawiony zespół objawów, rozpoznano u omawianego pacjenta bolesne oddawanie moczu na tle kamicy moczowej, a wzorzec chorobowy określono jako Wilgoć i Gorąco (warzące i wiążące) połączone z Niedoborem Qi i Yin. Tak więc mieliśmy do czynienia z jednoczesnym stanem Prawdziwego Niedoboru i Nadmiaru Patogenów (Xié Shí - przyp. tłum.). Strategia terapeutyczna Luo i Wanga zakładała wzmocnienie Qi i przywrócenie swobodnego spływu moczu, oczyszczenie Gorąca, odżywienie Yin, odhamowanie Wilgoci, wsparcie Sił Życiowych i wydalenie Patogenów. Receptura, którą przepisali składała się z: Radix Astragali Membranacei (Huang Qi), 80 g; Radix Pseudostellariae Heterophyllae (Tai Zi Shen); Radix Albus Paeoniae Lactiflorae (Bai Shao) i Herba Desmodii Seu Lysimachiae (Jin Qian Cao), po 30 g każde; Radix Bupleuri (Chai Hu); Pericarpium Citri Reticulatae (Chen Pi) i Rhizoma Cimicifugae (Sheng Ma), po 10 g każde; Rhizoma Atractylodis Macrocephalae (Bai Zhu); Radix Angelicae Sinensis (Dang Gui); prażony Radix Glycyrrhizae (Gan Cao) i Herba Pyrossiae (Shi Wei), po 15 g każde; Spora Lygodii Japonici (Hai Jin Sha), 25g. Po dwóch ji mężczyzna poczuł, że kamienie zaczynają poruszać się w dół wraz z moczem w trakcie mikcji i wszystkie objawy stopniowo uległy złagodzeniu. Dlatego też recepturę uzupełniono o Rhizoma Imperatae Cylindricae (Bai Mao Gen), 50 g i Rhizoma Corydalis Yanhusuo (Yan Hu Suo), 15 g. Po kolejnych pięciu ji powyższej receptury, mężczyzna wydalił kamień o wymiarach 0,8 x 0,7 x 0,6 cm, a objawy chorobowe całkowicie zanikły. Pacjent przyjmował jeszcze przez kilka dni zioła na wzmocnienie Qi i odżywienie Yin, dla pełnego uregulowania i skorygowania zmian chorobowych i całkowitej remisji schorzenia.

Zaparcia wieku starczego

Kobieta w wieku 75 lat, wstępnie zbadana 15 października 1998 roku. Pacjentka cierpiała na zaparcia od około dwóch tygodni bez poprawy stanu. Towarzyszyły temu : uczucie pełności i zablokowania (pi - przyp. tłum.) w obrębie przełyku i brzucha, ostre i rozlane bóle przez ostatnie dwa dni, jak również nawracające odbijanie się, awersja pokarmowa i wyczerpanie psychiczne. Chora leczona była uprzednio dwoma ji Zeng Jin Chéng Qi Tang (Wywar dla Pomnożenia Płynów Ciała i Ordynku Qi) bez rezultatu. W czasie auskultacji, prowadzonej przez doktorów Luo i Wanga pacjentka przejawiała niepokój. Jej głos był cichy, a mowa nieśmiała. Chora jadła i piła niewiele, a do tego miewała ataki bólów brzucha. Nalot na języku był cienki i lekko żółty. Tętno - Strunowate, Cienkie i Szybkie (Xián Mai, Xi Mai i Shuo Mai; przyp. tłum.). Mocz był żółty i lekko gorący.

Bazując na przeprowadzonych obserwacjach i badaniach, doktorzy Luo i Wang sklasyfikowali opisywany wzorzec chorobowy jako Niedobór na osi Śledziona-Żołądek, z opadaniem Qi Środka, utratą harmonii i zdolności poruszania w dół przez Żołądek oraz brakiem swobodnego przepływu Qi Jelit. Dlatego za główne kierunki postępowania leczniczego przyjęli uzupełnienie Qi i wzmocnienie Środka, uregulowanie naturalnych kierunków przepływu Qi w Ziemi oraz oswobodzenie Qi Jelit. Dla osiągnięcia założonych celów przepisali następującą recepturę: Radix Astragali Membranacei (Huang Qi) i Radix Glehniae Littoralis (Sha Shen), po 30g każdy; Radix Bupleuri (Chai Hu), 12g; Radix Angelicae Sinensis (Dang Gui); Rhizoma Atractylodis Macrocephalae (Bai Zhu); Radix Albus Paeoniae Lactiflorae (Bai Shao); Tuber Ophiopogonis Japonici (Mai Men Dong); Herba Dendrobii (Shi Hu); Semen Raphani Sativi (Lai Fu Zi); surowy Radix Rehmanniae (Sheng Di) i Fructus Immaturus Citri Aurantii (Zhi Shi), po 15g każdy; Rhizoma Cimicifugae (Sheng Ma), 8g i Radix Glycyrrhizae (Gan Cao), 10g. Jedno ji załączonej receptury przywróciło swobodny przepływ (Qi w jelitach i fizjologiczną motorykę jelit - przyp. tłum.) i zwiększyło u chorej podaż pokarmów i napojów. Po dalszych trzech ji stan zdrowia pacjentki uległ poprawie.

Przetrwałe niezaleczone rany

Mężczyzna w wieku 73 lat, zdiagnozowany pierwszy raz 21 października 1998 roku. Od około dwóch tygodni pacjent cierpiał z powodu owrzodziałej, ropiejącej rany na lewym łokciu. Ujście rany miało dwa cale średnicy. Było czerwone, obrzmiałe i dawało uczucie parzącego gorąca. Pod naciskiem zapadało się, a skóra w jego obrębie nie powracała do poprzedniego stanu. Rana była leczona w miejscowym szpitalu, lecz jej stan ulegał stałemu pogorszeniu. Dlatego mężczyzna odwiedził doktorów Luo i Wanga. Jego twarz była matowa i ziemistożółta. Niechętnie przyjmował pokarmy oraz przejawiał symptomy wyczerpania psychicznego. Język miał blady i pokryty białym nalotem. Obecny był puls Cienki i Szybki (Xi Mai i Shuo Mai).

Mężczyznę poddano hospitalizacji, podczas której leczony był zachodnimi lekami przeciwzapalnymi. Równolegle przyjmował preparaty chińskie, celem uzupełnienia Qi i wsparcia Sił Życiowych, wydalenia ropy i odnowy ciała. Przepisana receptura składała się z: Radix Astragali Membranacei (Huang Qi), 100g; Radix Angelicae Sinensis (Dang Gui), 20g; Radix Pseudostellariae Heterophyllae (Tai Zi Shen); Fructus Forsythiae Suspensae (Lian Qiao); Semen Coicis Lachryma-jobi (Yi Yi Ren) i Herba Taraxaci Mongolici Cum Radice (Pu Gong Ying), po 30g każde; Rhizoma Atractylodis Macrocephalae (Bai Zhu); Radix Angelicae Dahuricae (Bai Zhi); Spina Gleditschiae Sinensis (Zao Jiao Ci) i Radix Bupleuri (Chai Hu), po 15g każde; Pericarpium Citri Reticulatae (Chen Pi); Radix Glycyrrhizae (Gan Cao) i Rhizoma Cimicifugae (Sheng Ma), po 10g każde. Podano piętnaście ji przedstawionej receptury, dodając i odejmując poszczególne składniki. Mężczyzna przebywał w szpitalu przez 20 dni. Pod koniec pobytu rana była wyleczona, a pacjent mógł normalnie zginać i prostować łokieć, wszystkie zaś objawy towarzyszące całkowicie zanikły.

Zespół naglącego parcia na mocz

Kobieta w wieku 52 lat, po raz pierwszy zdiagnozowana 20 września 1998 roku. Pacjentka od dwóch tygodni cierpiała z powodu częstej i naglącej mikcji z towarzyszącym uczuciem pieczenia. Liczne badania moczu dawały wyniki negatywne, a chora przyjmowała chińskie leki oczyszczające Gorąco i zachodnie leki przeciwzapalne bez rezultatu. Co więcej, jej stan pogarszał się. Głos stał się cichy, a mowa niepewna i trwożliwa. Skóra na twarzy przybrała odcień ciemnożółty. Pacjentka jadła niechętnie i była coraz bardziej wyczerpana psychicznie. Miała blady język, pokryty białym nalotem. Obecny był puls Cienki i Słaby (Xi Mai i Ruo Mai). Ponadto oddawała suchy stolec.

Doktorzy Luo i Wang sklasyfikowali ten wzorzec chorobowy jako Niedobór Qi Śledziony oraz Żołądka i powstający na tym tle brak siły do transformacji Qi. Za główne kierunki postępowania terapeutycznego przyjęto wzmocnienie Zhong i uzupełnienie Qi, ogrzanie Yáng i przekształcenie Qi przez podanie: Radix Astragali Membranacei (Huang Qi), 50g; Radix Angelicae Sinensis (Dang Gui),;Tuber Ophiopogonis Japonici (Mai Men Dong); Radix Albus Paeoniae Lactiflorae (Bai Shao); Rhizoma Atractylodis Macrocephalae (Bai Zhu) i Radix Bupleuri (Chai Hu), po 15g każdy; Rhizoma Cimicifugae (Sheng Ma); prażony Radix Glycyrrhizae (Gan Cao); Ramulus Cinnamomi Cassiae (Gui Zhi) i Pericarpium Citri Reticulatae (Chen Pi), po 10g każdy; Radix Codonopsitis Pilosulae (Dang Shen), 30g. Po pięciu ji wszystkie symptomy chorobowe uległy złagodzeniu, a pacjentka zaczęła się swobodnie wypróżniać. Mogła na powrót jeść i pić, jej stan psychiczny uległ wyraźnej poprawie, a cera stała się naturalnie czerwona i wilgotna. Kolejne pięć ji podawano, dodając i odejmując poszczególne składniki, celem podtrzymania efektu leczniczego. Nie stwierdzono nawrotu choroby przez pół roku.

Dyskusja

Nietrudno zauważyć, że doktorzy Luo i Wang, lecząc sześć powyższych przypadków chorobowych za pomocą Bu Zhong Yi Qi Tang, w rzeczywistości stosują modyfikację tej receptury. Odzwierciedla to powszechną wśród chińskich lekarzy praktykę stosowania klasycznych receptur w zmodyfikowanej formie (dostosowanej do konkretnego przypadku klinicznego; przyp. tłum.). Podobnie, we wszystkich sześciu przedstawionych powyżej opisach kazuistycznych, doktorzy Luo i Wang albo dodawali, albo odejmowali poszczególne składniki z Bu Zhong Yi Qi Tang, tak by uzyskać:
A) recepturę działającą na całościowy wzorzec chorobowy,
B) lub recepturę o działaniu ukierunkowanym na dominującą dolegliwość.

Interesujący jest ponadto fakt stosowania bardzo dużych dawek Huang Qi. Najmniejsza dawka dobowa tego zioła wynosi 30 gramów. Tymczasem doktorzy Luo i Wang ordynowali nawet więcej niż 100 gramów na dzień. Z własnej praktyki klinicznej wiem, że dla uzyskania równie szybkich i porównywalnych efektów terapeutycznych, bardzo często niezbędne jest stosowanie tak wysokich dawek.

Copyright (c) Blue Poppy Press, 2002. All rights reserved

Suplement Dodatkowych Składników

Podstawą poniższej receptury jest Bu Zhong Yi Qi Tang, pochodząca z Pí Wei Lun Li Dong-yuan'a (ang. Treatise on the Spleen & Stoamch). Poszczególne składniki zostały dodane w oparciu o wyniki badań i praktykę kliniczną Boba Flawsa. W naszej wersji receptura stosowana jest w postaci wyciągu, sporządzanego w stosunku 12:1.

Rx.

Wskazania

Receptura leczy nadmierne lub patologiczne krwawienie z macicy spowodowane kombinacją Niedoboru Qi Śledziony (Pí Qi Xu; przyp. tłum.), Niedoboru Yang Nerek (Shen Yáng Xu; przyp. tłum.), Depresją Wątroby (Gan Yu; przyp. tłum.), Depresyjnym Gorącem (Yu Re; przyp. tłum.) i Zastojem Krwi (Xue Zhi; przyp. tłum.). Kobiety z takim wzorcem chorobowym źle znoszą zespół postmenopauzalny, występuje u nich przedwczesne i nadmierne miesiączkowanie. Można u nich zdiagnozować albo czynnościowe krwawienie z macicy, albo mięśniaka macicy. Często występuje u nich niepłodność z braku fazy lutealnej albo nawykowe poronienie na tle niewydolności progesteronu (termin "niewydolność" może oznaczać tutaj bądź niedobór progesteronu, bądź osłabienie jego wpływu fizjologicznego na skutek zaburzeń w funkcjonowaniu receptorów wiążących progesteron (np. redukcji ich liczby zdeterminowanej rozmaitymi przyczynami, ich niedostatecznej aktywności lub ich brakiem w określonych tkankach i narządach, względnie odwrotną do fizjologicznej funkcjonalną reaktywnością; przyp. tłum.). Receptura adresowana jest do wszystkich tego typu stanów. Typowo, opisany zespól zaburzeń występuje u kobiet między 35 a 55 rokiem życia.

Kombinacje

By uzyskać bardziej objawowe działanie dla powstrzymania krwawienia, recepturę należy uzupełnić o San Qi Wan (Pigułki z Pseudorzeńszenia) albo Shi Hui Wan (Pigulki z Dziesięciu Popiołów [Spopielonych Składników]). Jeśli występuje grudkowaty Śluz, wówczas można ją podawać na zmianę, z takimi pigułkami jak Hai Zao Wan (Pigułki z Sargassum). Dla jeszcze silniejszego wzmocnienia Śledziony i uzupełnienia Qi, receptura może być łączona z Shen Qi Da Bu Wan (Niezmiernie Odżywcze Pigułki z Żeńszenia i Traganka), itp.

Dawkowanie

Trzy kapsułki przyjmowane dwa razy dziennie, odpowiadają 36 g nieprzetworzonych ziół. Tym niemniej, ponieważ proces ekstrakcji jest o wiele bardziej efektywny niż gotowanie na ogniu, jesteśmy przekonani, że nasz wyciąg stanowi obecnie równoważnik 48-72 g ziół ordynowanych w całości.